تعریف کیهان شناسی

                                                    علم کیهان شناسی

کیهان شناسی شاخه‌ای از علم ستاره شناسی است که به مطالعه آغاز ساختار کلی و تکاملی جهان می‌پردازد. ستاره شناسان با استفاده از علم ریاضی‏‏‏‏ الگوهایی فرضی از جهان ساخته و مشخصات این الگوها را با جهان شناخته شده مقایسه می‌کنند. کیهان شناسی ، گذشته ، حال و آینده کائنات را بررسی می‌کند. کائنات تمام چیزهای موجود در عالم را شامل می‌شود: چه مرئی باشد چه نامرئی ، چه کشف شده باشد چه کشف نشده باشد.

                                       تاریخچه و سیر تحولی کیهان شناسی

• اقلیدس ، ریاضیدان یونانی ، (حدود 300 سال قبل از میلاد) ، با استفاده از سه بعد طول ، عرض و ارتفاع ، فضا را تعریف کرد. تعریفی که اسحاق نیوتن (1727 - 1643) ، فیزیکدان و ریاضیدان انگلیسی ، از جهان ارائه داد. مطابق با نظریات اقلیدس بود . فضایی لایتناهی که با استفاده از سه بعد طول ، عرض و ارتفاع تعریف می شد. اما نظریه فضای لایتناهی عاری از مشکل نیست. طبق قضیه اولبرس که از نام ستاره شناس آلمانی ، ویلهلم اولبرس (1840 - 1758) گرفته شده ، اگر ستارگان به یک شکل در تمام فضای لایتناهی پراکنده شوند، در تمامی جهات ستاره‌ای وجود خواهد داشت. اگر چیزی در مسیر ستارگان دور دست قرار نگیرد تمام آسمان درخشندگی خورشید را خواهد داشت که عملا چنین نیست.

آلبرت انیشتین (1955 - 1879) ، دانشمند آمریکایی آلمانی تبار ، با ارائه نظریه نسبیت عام در سال 1915 مشکل نظریه نیوتن را حل کرد. آلبرت انیشتین نشان داد که فضا و ماده موجود در آن ، محدود اما نامحصور است (یک جهان دو بعدی به شکل سطح یک کره را تصور کنید، این جهان محدود خواهد بود اما هیچ لبه یا حصاری نخواهد داشت). جهان محدود اما نامحصور آلبرت انیشتین ، ساکن است اما به آسانی می‌تواند منبسط یا منقبض شود.

نظریه انبساط جهان با کشفی که ادوین هابل (1953 - 1889) ، ستاره شناس آمریکایی ، به عمل آورد، قوت گرفت. او دریافت که کهکشانها در حال حرکت در جهان هستند. او همچنین متوجه شد که کهکشانهای دورتر ، سریعتر از کهکشانهای نزدیکتر حرکت می‌کنند. در سال 1931 ، ژرژ لومتر (1966 - 1894) ، دانشمند بلژیکی ، اعلام کرد که عامل این انبساط ، تجزیه خود بخود آنچیزیست که او اتم اولیه نامیده است (اتم اولیه یک ماهیت تنهاست که در برگیرنده تمام ماده و انرژی موجود در جهان است).

فرد هویل ، ستاره شناس انگلیسی ، حاضر به پذیرفتن نظریه انفجار بزرگ نبود و آنرا به تمسخر گرفت. در عوض او معتقد به یک اصل کامل ستاره شناسی بود و در سال 1948 اعلام کرد که جهان در هر زمان و مکانی که مورد آزمایش قرار گیرد باید یکسان به نظر رسد. یا به عبارت خلاصه‌تر ، جهان دارای حالتی پایدار است. طبق نظر هویل ، بوجود آمدن مداوم ماده در سرتاسر فضا باعث ایجاد توازن در انبساط جهان شده و حالت پایای آنرا حفظ می‌کند (سرعت بوجود آمدن ماده که حدود یک اتم هیدروژن در یک لیتر در هر 20 سال می‌باشد بقدری کند است که قابل مشاهده در آزمایشگاه نیست). بین نظریه‌های جهان پایدار و انفجار بزرگ چند تفاوت اساسی وجود دارد. مثلا طبق نظریه حالت پایا ، اندازه و چگالی کهکشانهای جدید و قدیم در سراسر جهان بایستی یکسان باشد. اما طبق نظریه انفجار بزرگ ، اندازه و چگالی اجسام جدیدتر بایستی مطابق با میزان فاصله‌شان افزایش یابد.

احداث رصد خانه ملی ایران

کلنگ احداث رصدخانه ملی در هفته دولت (شهریورماه) زده خواهد شد 

   

کلنگ احداث رصدخانه ملی در هفته دولت (شهریورماه) زده خواهد شد و با تلاش محققان طی دو سال به بهره برداری خواهد رسید. احداث رصدخانه یکی از پروژه های ملی جمهوری اسلامی ایران است که ایران را پس از هزار سال صاحب رصدخانه حرفه ای می کند. این رصد خانه با رصدخانه های آماتوری متفاوت است و برای تحقیقات نجوم رصدی، کیهان شناسی و اختر شناسی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. احداث رصدخانه در سه فاز صورت می گیرد که فاز اول آن شامل یک تلسکوپ در خانواده 3 متر است که با امکانات بسیار مدرن راه اندازی می شود. مکان یابی این رصدخانه پروژه بسیار عظیمی بود که یکسال و نیم به طول انجامید و در نهایت مکانی در منتهی الیه مرز استان اصفهان و قم به عنوان مکان رصدخانه ملی درنظر گرفته شد.  بخش عمده ای از عملیات دیتای رصد تلسکوپ مورد نظر در داخل کشور و توسط محققان ایرانی صورت می گیرد اما خود تلسکوپ با عقد قراداد با شرکتی خارجی تهیه خواهد شد. مکان مورد نظر، بهترین مکان برای محاسبات بر اساس قابلیت رویت در منطقه است. دو مکان در جنوب قم و بین قله دینوا و کلاه برفی در اطراف کاشان برای استقرار رصدخانه ملی در نظر گرفته شده است. به زودی مکان نهایی انتخاب می شود. طراحی تلسکوپ و تشکیل گروه های مطالعاتی اپتیک، تلسکوپ، نرم افزار، مدیریت داده ها به همراه چند کمیته برای راه اندازی رصد خانه در دستور کار قرار گرفته است. بودجه سال ۸۵ معادل ۷۲۰ میلیون تومان برای راه اندازی رصدخانه دریافت شده و مراحل اجرایی احداث رصد خانه نیز آغاز شده است. در سال جاری نیز اعتباری معادل ۴۲۰ میلیون تومان برای این پروژه به تصویب رسیده که رقم کمی است و قرار است از محل اعتبارات ریاست جهوری کمبود آن جبران شود.

رخدادهای نجومی خرداد ۱۳۸۶

رخدادهای نجومی مرداد ۱۳۸۶

1 مرداد

1999: سرنشینان شاتل فضایی کلمبیا رصدخانه ای به نام پرتو ایکس چاندرا را در مدار زمین قرار دادند.

3 مرداد

قمر در عقرب مقارنه ماه و قلب العقرب است که اینبار ایندو جرم با فاصله یک درجه از یکدیگر در صورت فلکی عقرب قرار می گیرند. در این مقارنه نور ماه از  شدت نور این ستاره می کاهد.

5 مرداد

1971: پرتاب آپولو-15 با سه سرنشین و یک ماشین مهنورد (اسکات) به عنوان چهارمین ماموریت سرنشین دار به کره ماه که دو فضانورد آن 30 کیلومتر بر روی ماه رانندگی کردند.

6 مرداد

بارش شهابی اتا-حمل به اوج می رسد که بین 10 تا 20 شهاب در ساعت در جنوب شرقی و در نزدیکی صبحگاه رویت می شود.

1972: پرتاب دومین گروه فضانوردان اسکالب (جک اوسما، آلن بین و اون گاری دت) که حدود دو ماه در اسکالب مشغول به تحقیق بودند.

8 مرداد

با طلوع ماه دوشنبه شب سیاره نپتون که در5 درجه ای سمت راست آن قرار دارد راحت تر جستجو می شود. اما مشکل عمده نور زیاد قرص کامل ماه پانزده روزه رجب است که مشاهده آن را مشکل و حتی غیر ممکن می نماید.

1971: نشست آپولو-15 بر روی کره ماه در نزدیکی هدلی ریله در کوه های آپنین ماه.

9 مرداد

2000: سقوط فضاپیمای ناسا جوینده ماه، بر سطح ماه پس از اتمام ماموریت نقشه برداری.

10 مرداد

اما زیباتر و جذاب تر از مقارنه 8 مرداد، نزدیکی سه درجه ای ماه و اورانوس سبز رنگ در شام چهارشنبه در صورت فلکی دلو است که تا روشنایی صبح به جدایی یک درجه می انجامد. اورانوس نخستین سیاره ایست که به کمک تلسکوپ و بر حسب اتفاق توسط هرشل، موسیقیدان حرفه ای و منجمی متفنن کشف شد. هر چند این دو جرم از درون تلسکوپ نیز به صورت قرص بسیار کوچکی نمایانند.

1990: ماریا میچل نخستین زن اخترشناس حرفه ای در آمریکا متولد شد.

15 مرداد

با قرار گرفتن ماه در سه چهارم از مسیرش به دور زمین تربیع سوم رخ می دهد. این ماه تا نیمه شب طلوع نمی کند.

1961: پرتاب وستک-2 با فضانوردش گرماتیتف که حدود یک شبانه روز در مدار بود و تقریبا 17 بار زمین را دور زد.

16 مرداد

هلال ماه 23 روزه رجب با طلوع خود پس از نیمه شب خوشه باز و زیبای پروین را به همراه دارد. پس از گذشت 3 ساعت (حدود 3:30 بامداد) این مقارنه به خراش خوشه پروین با لبه روشن پایین ماه ختم می شود که تا بامداد قابل مشاهده است. در این شب سیاره سرخ مریخ نیز این مقارنه را در 5 درجه ای ماه دنبال می کند.

19 مرداد

1990: سفینه فضایی آمریکایی ماژلان در مدار سیاره زهره قرار گرفت و در طول مدت 4 سال توانست 98درصد سطح زهره را نقشه برداری کند.

20 مرداد

هلال بسیار باریک 27 روزه ماه رجب ساعتی پیش از طلوع آفتاب در افق شرقی و در فاصله 3 درجه ای از Pollux، راس پیکر پسین، در صورت فلکی دوپیکر خودنمایی می کند.

آغاز بارش شهابی برساووشی

21 مرداد

در این روز ماه تقریبا بین زمین و خورشید است و به همین خاطر طرف تاریک ماه رو به زمین غیر قابل رویت می باشد که به آن ماه نو می گوییم. در ماه نو ما ماه را نمی بینیم و چند روز پس از آن هلال در حال بزرگ شدن را بالای افق غربی و بالافاصله پس از غروب آفتاب می بینیم.

22 مرداد

اوج بارش شهابی برساووشی در نزدیکی صبح و در شمال شرقی آسمان.

24 مرداد

روز اول ماه شعبان 1428 هجری قمری و همچنین اول فروردین سال فرسی 1377 است.

26 مرداد

پس از غروب آفتاب مقارنه ماه 4 روزه و Spica، سماک اعزل از صورت فلکی سنبله است. جدایی زاویه ایی بین این دو جرم 6 درجه است.

1877: آساف حال قمر فوگوس را در اطراف مریخ کشف کرد.

27 مرداد

1868: ستاره شناس انگلیسی به نام نورمن کوک پر در حین مطالعات طیف نگاری یک خورشید گرفتگی کامل، عنصر شیمیایی جدیدی به نام "هلیم" کشف کرد.

1985: ژاپنی ها برای یررسی دنباله دار هالی ماهواره پلنت-آ را پرتاب کردند.

1987: تئور 2-16 به فضا پرتاب شد. این سفینه یک ماهواره هواشناسی بود که 200 کیلومتر وزن داشت.

29 مرداد

تقریبا یک هفته پس از ماه نو، ماه به تربیع اول می رسد و موقع غروب خورشید بالا در جنوب آسمان می ایستد. تربیع اول ماه معمولا تا نیمه شب در آسمان غروب نمی کند. در روزهای پس از این تربیع ماه بزرگتر می شود و کوژ می گردد.

1975: پرتاب وایکینگ-1 بر روی مریخ که به ارسال اطلاعات و تصاویر با ارزشی پرداخت.

1977: پرتاب ویجر-2 و ارسال تصاویر و اطلاعات کم نظیری از مشتری، زحل، اورانوس و نپتون به زمین. کارشناسان ویجر-2 را پربارترین ناو تحقیقاتی ارسالی از جانب بشر به فضا می دانند.

2001: فردهویل بنیانگذار نظریه حالت پایدار کیهان شناسی درگذشت.

30 مرداد

دومین موضع ماه در صورت فلکی عقرب و در مقارنه با قلب العقرب در این شب اما با جدایی زاویه ای بیشتری نسبت به گذشته، 4 درجه، رخ می دهد. مشتری نیز همچنان در این صورت فلکی و در 5 درجه ای از قلب العقرب قرار دارد.

1962: پرتاب وستک-3 و فضانوردش آندریان نیکلایف که ضمن 95 ساعت پرواز با وستک-4 ملاقات نمود.

ستاره های کلیدی آسمان شب مرداد ماه 

با تاریک شدن هوا در شب های مرداد مثلث تابستانی شامل نسر واقع (Vega)، دنب (Deneb) و نسر طایر (Altair) درافق بالای سر خودنمایی می کند. در اطراف دنب (درخشنده ترین ستاره صورت فلکی دجاجه یا قو) اجرامی چون M29 و M39 و NGC7000 و NGC6992 و NGC6960 قرار دارند که آنها را در عمق آسمان مشاهده می کنید.

ستاره سرخگون سماک رامح کم کم به پایین افق غربی فرو می رود و ستاره های اصلی دب اکبر در افق پایین سمت شمال غربی قرار می گیرند. اما هنوز ستاره قلب العقرب در جبهه جنوب غربی برای ناظران زیر عرض جغرافیایی 50 درجه تلالو دارد. درحالیکه در منطقه جنوب شرقی ستاره تنهای فم الحوت کم کم در افق بالای افق و در مکانی خالی و خلوت ظاهر می شود. در سمت شرق، چهارگوش اسب بالدار و به دنبال آن ستاره های زن با زنجیر طلوع می کنند. عیوق در بالای افق شمالی برای ناظران مستقر در شمال عرض 40 درجه قابل مشاهده است.

بارش شهابی مردادماه

شبهای گرم تابستان برای بررسی رگبار شهابی بسیار مطلوب است. بارش شهابی برساووشی جزء سه بارش شهابی مهم در طول سال است. رگبار شهابی درخشان مرداد ماه یعنی رگبار برساووش از درخشنده ترین رگبارها است. این رگبارها به گونه ای است که می توان به کمک آن بررسی شهاب ها را آغاز کرد. اوج بارش شهابی برساووشی در حدود 21 مرداد هر سال روی می دهد. که ممکن است تعداد آن چنان زیاد شود که در هر دقیقه بتوان یک شهاب مشاهده کرد. این شهاب ها در ظاهر از بخش شمالی صورت فلکی برساووش جدا می شوند. نقطه نورباران بسیار نزدیک به ستاره گامای برساوش است. اما این نقطه قدری دیر به ارتفاع بالا می رسد. لذا نباید انتظار داشت که تا قبل از نیمه شب تعداد زیادی شهاب رصد کرد. ولی ادامه رصد تا ساعات اولیه بامداد باعث می شود تا تعداد شهاب ها به تدریج که نقطه نورباران بالا می آید افزایش یابد. بارش شهابی برساووش از نظر زیبایی دیدنی است. این شهاب ها معمولا درخشنده اند و گاهی در آسمان شعله ور می شوند و با افروختگی به سوی زمین می آیند. این رگبار بسیار وسیع است و از یک هفته قبل تا یک هفته بعد از تاریخ اوج همچنان ادامه دارد. این شهابها در مسیر عبور دنباله دار سویفت-توتل اند که مداری به نسبت طویل دارد و در هر 135 سال یکبار خورشید را دور می زند. آخرین دیدار این دنباله دار در سال 1992 بود.

صورت فلکی Perseus یا برساوشی را می توانید در آسمان شمال شرق بین صورت فلکی ذلت الکرسی (به شکل W) و ثور (با خوشه معروف پروین) بیابید.